آئین و سنت صفرک در جعفرجن(آخرین روز ماه صفر)

از قدیم الایام، مردم جعفرجن به مانند سایر هم وطنان، ماه صفر را ماه حزن و اندوه و در زبان عامیانه ماهی سنگین می دونستن. نحوست ماه صفر بر هیچ کس پوشیده نبود. اعتقاد عوام بر این بود که شروع و انجام کارهایی مثل، عقد و عروسی، مسافرت، ساختن خونه و ... خوش یمن نیست و به قولی شگون و بد شانسی به همراه دارد. آنها که معتقدتر و سنتی تر بودن اگر صاحب فرزندی پسر می شدن به احترام این ماه و هم چنین برای در امان ماندن از بلا و مریضی، اسمشو صفر می ذاشتن. برای رفع قضا و بلا صدقه میدادن و خونریزی می کردن. تو هر ولاتی هم تقریبا ملایی بود که حساب و کتاب روز و ماه و سال دستش بود. با فرارسیدن غروب آخرین روز ماه صفر و هم زمان با نمایان شدن ماه    ربیع الاول،  طبق یک سنت و رسم دیرینه قدیمی ها، بساط علَم و سیاه پوشی رو جمع می کردن، چاله رو پر تَش می کردن، پیش و چوبی آتیش می زدن و دور کپر و کومه و پاشلی و خونه هاشون  می چرخوندن و بعد هم اونو جلو در حیاط میذاشتن و هم زمان هم این جمله رو چند بار تکرار می کردن: صفرک در، قضا وَ در، بلا وَ در، عزا وَ در، خَشی بیا بلا بره، سوزی بیا سیاه بره. یا   تخم مرغی رو دور حیاط خونه می چرخوندن و جلو درب حیاط می شکوندن، اونا که خیلی قدیمی تر و سنتی تر بودن، کوزه قلیون خود رو میشکوندن و زاغ و اسفندی هم دود می کردن، به این نیت که تا سال دیگه غم و اندوه طرف اونا نیاد. همه این سنت ها و اعتقادات به تمدن غنی و تاریخ کهن و با صلابت ایران باستان برمی گردد که خواسته یا ناخواسته با فرهنگ و تمدن اسلامی درآمیخته است. آتش از عهد باستان نزد ایرانیان، بسیار مقدس و مورد ستایش بوده، بزرگداشت و نیایش آتش، میان آریایی ها وجود داشته‌، در باور زرتشتیان، آتش نماد، راستی و پاکی اهورایی است. همچنین آنها معتقدند آتش تنها ماده‌ای است که آلودگی به خود نمی‌گیرد، در همه حال رو به ‌بالا می‌رود، خود می‌سوزد و دیگران را گرما و نور می بخشد. به عقیده نگارنده، صفرک در، نسخه کپی شده وتقلیدی از جشن کهن و باستانی چهارشنبه سوری ایران باستان می باشد. در شاهنامه فردوسی اشاره هایی درباره بزم چهارشنبه ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده است.

چهاردهم مهرماه 1400، مجتبی بهادری